“Şeddeli nûn bir nûn sayılmak cihetiyle pek cüz’î ve sırlı bir veya iki farkla tevafuk ederek remzen ona bakar, dâiresine alır.” Bu cümlede geçen "sırlı bir veya iki fark" gibi ifadeler ne anlama geliyor? Neden sırlı tabiri geçiyor? Bu tür hesaplamalarda sırlı kelimesini nasıl anlamalıyız?

“Şeddeli nûn bir nûn sayılmak cihetiyle pek cüz’î ve sırlı bir veya iki farkla tevafuk ederek remzen ona bakar, dâiresine alır.”

Bu ifade Birinci Şuâ’da (Kur'an'daki tevafuk mucizesini anlatırken) geçiyor.

Şedde demek; Bir harfin iki kere söylenmesi ama yazıda bir kere gösterilmesidir.
Örneğin: "İnnâ" kelimesinde "nûn" iki kere okunur, ama bir kere yazılır ve şeddeyle gösterilir. Bediüzzaman Hazretleri burada diyor ki: Tevafuk hesabında şeddeli bir harf (örneğin şeddeli nûn) iki harf gibi değil, bir harf gibi sayılmıştır. Yani normalde "İnnâ"da iki nûn var gibi gözükse de tevafukta bir nûn gibi sayılır.

Sorunuzdaki; pek cüz’î ve sırlı bir veya iki fark meselesine gelince;

Cüz’î fark: Çok küçük, önemsiz gibi gözüken bir fark manasındadır.

Sırlı fark: Açık bir şekilde görünen değil, gizli bir hikmet taşıyan, anlamı derin ve görünürde basit olmayan fark demektir.

Yani burada Bediüzzaman Hazretleri buyuruyor ki: Normalde harfler birebir aynı olsaydı, açık bir tevafuk olurdu.
Fakat bazı yerlerde çok az (mesela şedde gibi, ya da harfin yazım tarzındaki ince bir değişiklik gibi) bir fark var.
Bu fark da bir hikmete bağlıdır (sır taşıyor), boşu boşuna değildir.

Yani “Sırlı” demesi şu sebeplerden dolayıdır:

• Bu küçük farklar, aslında daha büyük bir mananın gizlendiğini,
• Tevafukların sırf suni veya yapmacık olmadığını,
• Hem bu küçük farklılıkların Allah'ın kelâmındaki mucizevi sanatın ve iradenin bir parçası olduğunu işaret ediyor.

Özetle; Şedde gibi küçük farklar, tevafukları bozmuyor, aksine tevafukların daha mucizevi olduğunu gösteriyor. Bu küçük farklar bir hikmete bağlı ve tevafukun yapmacık değil, gerçek ve derin bir sanat olduğunu ispatlıyor. Sırlı demekle de aslında hikmetli, bilinçli, gizli bir sebebe dayandığını ifade ediyor. Yani rastgele değil; arkasında derin bir ilahi maksat var, demektir.

Bir temsil ile daha da somutlaştırırsak;

Görsek ki, mükemmel bir nakışla bir halı işleniyor. Uzaktan bakınca tamamen simetrik ve düzenli gözüküyor. Ama yakından bakınca küçük dikiş farkları var. Bu küçük farklılıklar, işin makine işi değil ustalık ve sanat eseri olduğunu gösterir.

İşte aynen bunun gibi tevafuktaki bu küçük farklar da, tevafukun “ilahi bir kasıt” eseri olduğunu gösteriyor.

https://risale.online/search?q=tevafuk