Üzerinde insan veya hayvan resimleri bulunan bir elbise ile namaz kılmak mekruhtur. Bu durum put taşıyan kimsenin durumuna benzer. Dikili bir büste doğru, veya başın üst tarafında veya önünde veya hizasında veya sağında, solunda bulunan bir resme doğru namaz kılmak mekruhtur. Çünkü bu durum kafirlerin bu resimlere karşı secde etmelerine benzer. Hanbeliler ve Şafilere göre küçük de olsa resim üzerine secde etmek mekruhtur.
Hanefilere göre eğer bu resim ayakların altında ise mekruh olmaz. Çünkü buna hakaret edilmiştir. Oturulan yerde veya elinde ise yine böyledir. Çünkü bu resim elbisesi ile örtülmektedir.
Bitki ve benzeri ruhu olmayan varlıkların resmi ile namaz kılmak mekruh değildir. Eğer resimler atılmış bir yastık veya yere serilen bir yaygı üzerinde bulunursa bu şekilde namaz kılmak mekruh değildir. 1
Dinimizde tapınılmak veya tazim gösterilmek amacıyla fotoğraf, resim ve heykel yapılması haramdır. İslam bilgin ve müctehidleri İslâm ahlakına ve adabına aykırı olmayan, manzara, ağaç, taş ve hatıra resimleri gibi cansız şeylerin resimlerinin yapılmasını ve bu sanatla iştigal edilmesini caiz görmüşlerdir.
Sûret yasağının dayandırıldığı belli başlı rivayetler şöyle sıralanabilir:
a) Hz. Âişe’nin (ra) naklettiğine göre;
Hz. Peygamber (sav), evinde üzerinde salîb (Îsâ’nın çarmıha geriliş sahnesini tasvir eden resim) bulunan her şeyi kırmıştır.2
Sevgili Peygamberimiz (sav) bazı diğer hadisleri ise şöyledir;
“Kıyamet gününde en şiddetli azaba mâruz kalacak olanlar musavvirlerdir” 3
Bu sûretleri yapanlara kıyamet gününde ‘Yarattıklarınıza can verin’ denilerek azap edilecektir” 4
Âişe’den (ra) rivayet edildiğine göre, Âişe (ra) bir defasında üzerinde (hayvan) resimleri bulunan bir minder almıştı. Hz. Peygamber (sav) bunu görünce kapının önünde bekledi ve içeri girmedi. Hz. Âişe, Resûl-i Ekrem’in yüzünde hoşnutsuzluk işaretlerini görünce, “Yâ Resûlallah! Allah’tan ve Allah’ın Resulü’nden bağışlanma dilerim. Bir kusur mu işledim?” dedi. Hz. Peygamber, üzerinde resim bulunan minderi göstererek “Şu minderin burada işi ne?” buyurdu. Âişe “Yâ Resûlallah! Onu, kâh oturasın, kâh yaslanasın diye senin için satın almıştım” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber, “Bu resimleri yapanlara kıyamet gününde azap edilir ve onlara ‘Hadi bakalım, yaptığınız şu sûretlere bir de can verin’ denilir. İçinde resimler bulunan eve melekler girmez”5
“Melekler, içerisinde köpek ve tesâvîr bulunan eve girmezler” 6
Hz. Âişe (ra) kendi oturduğu evin sofasına üzerinde timsaller bulunan bir perde çekmişti. Hz. Peygamber seferden döndüğünde bunu görünce “Kıyamet gününde en şiddetli azaba çarptırılacak olanlar Allah’ın yaratmasına benzemeye çalışanlardır” buyurdu. Âişe, sonra bu perdeden bir veya iki yastık yaptıklarını söylemiştir.7
Hz. Âişe’nin (ra) üzerinde tasvirler bulunan bir perdesi vardı ve bunu odasının bir tarafına çekmişti. Sevgili Peygamberimiz (sav) bunu görünce, Hz. Âişe’ye (ra) şöyle demiştir:
“Şu perdeyi karşımdan kaldır; üzerindeki tasvirler namazda iken hep bana görünüp duruyor” 8
Gerek Buhârî’deki metinde gerekse Nesâî’nin rivayetinde, Hz. Peygamber’in söz konusu tasvirler yüzünden namazı yeniden kıldığına dair bir kayıt bulunmadığı için evde sûret bulunmasının yalnızca mekruh olduğu, namazın sıhhatine bir zarar vermediği söylenmiştir. Bu hadisten ilk bakışta anlaşılan husus, üzerinde resim bulunan perdenin sırf namazdaki huşûu bozduğu için hoş karşılanmadığıdır.
Oyunca mevzusuna gelince Hz. Âişe’nin (ra) bebek ve kanatlı at şekillerinde oyuncaklarının bulunduğu,Sevgili Peygamberimizin (sav) bunları gördüğü ve tebessümle karşıladığı rivayet edilir.9 Âlimlerin çoğunluğu çocuk oyuncaklarının yasak kapsamı dışında kaldığını ifade etmişlerdir.
Vehbe Zuhayli, İslam Fıkhı Ansiklopedisi, İstanbul 1990,c.2, s. 98
(Buhârî, “Libâs”, 90).
(Buhârî, “Libâs”, 89).
(Buhârî, “Libâs”, 89).
(Buhârî, “Libâs”, 95; hadisin şerhi için bk. İbn Hacer, Fethu’l-bârî, V, 228-229; Kâmil Miras, Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, VI, 414).
(Buhârî, “Libâs”, 88).
(Buhârî, “Libâs”, 91).
(Buhârî, “Libâs”, 93).
(Ebû Dâvûd, “Edeb”, 62).